strona główna mapa kontakt /
a
a
a
/ Skróty Kontrast
biuletyn
Jesteś tutaj:
Borek Stary
Borkowskie krajobrazy - fot. z archiwum Urzędu Miejskiego
Borkowskie krajobrazy
fot. z archiwum Urzędu Miejskiego

Wieś położona na terenie pagórkowatym o urodzajnych glebach, 5 km na wschód od Tyczyna. Graniczy od zachodu i północy z Kielnarową i przysiółkiem Borówki (gm. Chmielnik), od wschodu z Brzezówką (gm. Hyżne), od południa z Nowym Borkiem (gm. Błażowa). Otaczające wieś wzniesienia (300-350 m n.p.m.), poprzecinane mozaiką pól uprawnych i terenów zadrzewionych, stanowią o dużych walorach krajobrazowych tej okolicy. Większe obszary leśne to Las Borkowski, Las Buczyna i Las Pustki (na wschodzie), a najbardziej urokliwe z licznych uroczysk to Muchówki i Południak. Na krańcu południowo wschodnim wyróżnia się wzniesienie Szklana Góra, wznosząca się nad doliną płynącej od Hyżnego rzeczki Tatyny.

Zespół klasztorny w Borku Starym - fot. Józef Ambrozowicz
Zespół klasztorny oo. dominikanów
 
fot. Józef Ambrozowicz

Po prawej stronie biegnącej przez wieś drogi Rzeszów - Dylągówka znajdują się przysiółki: Kanada, Nowa Wieś i Budy. Na zachodzie - część wsi zwana Zawodziem. Na tym terenie, na zboczu wzniesienia znajduje się zespół klasztorny dominikanów oraz przysiółek Podklasztor. Dalej ku zachodowi leży Królka - przysiółek częściowo należący do sąsiedniej Kielnarowej.

Nie wiadomo dokładnie, kiedy wieś powstała, wiadomo natomiast, że w 1418 r. miała kościół oraz dwie kaplice - Najświętszej Marii Panny i Świętego Krzyża. W pierwszej znajdował się słynący cudami od ok. 1336 r. obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, do którego zdążały liczne pielgrzymki. W 1423 r. król Władysław Jagiełło nadał Janowi z Jicina swoje dożywocie na mieście Tyczyn z całym kluczem, w skład którego wchodził także Borek.

Kościół parafialny w Borku Starym - fot. z archiwum Urzędu Miejskiego
Kościół parafialny w Borku Starym
fot. z archiwum Urzędu Miejskiego

Borek był wsią na prawie niemieckim, co potwierdzają wzmianki o sołtysie (m.in. z lat 1465, 1481, 1495). Wieś była własnością szlachecką. W XV i XVI w. jej właścicielami byli Pileccy. Za czasów pierwszego z nich, Jana herbu Leliwa nastąpił podział Borku na dwie wsie - Borek Stary i Nowy Borek (1450 r.). Jan Pilecki, kasztelan krakowski, był doskonałym gospodarzem, dbającym o swoje majętności. W 1465 r. uposażył on kościół pw. św. Piotra i Pawła w Borku, nadając probostwu półtora łana ziemi (33-39 ha). W 1515 r. Borek był wsią dobrze zagospodarowaną, liczącą ponad 15 łanów (ok. 330-390 ha). Był tu także młyn i karczma. W późniejszych wiekach Borek należał do Kostków, Działyńskich, Branickich i Wodzickich. W 1788 r. wieś miała 109 domów i 894 mieszkańców.

Dom Ludowy w Borku Starym - fot. z archiwum Urzędu Miejskiego
Dom Ludowy
 fot. z archiwum Urzędu Miejskiego

Od początku XX w. oraz w okresie międzywojennym Borek był aktywną społecznie wsią. Powstały tu ogniwa Stronnictwa Ludowego, wiejskiej organizacji młodzieżowej Wici, a później koła Związku Strzeleckiego. Obecnie Borek ma 1810 mieszkańców (wg danych na dzień 31.12.2016 roku), zajmuje obszar 1 337,16 ha, z czego na użytki rolne przypada 1 005 ha (75%), a na lasy 192 ha.

W zabudowie Borku Starego dominują nowe domy, jedynie w odległych przysiółkach zachowały się XIX-wieczne domostwa i stare kapliczki. W centrum wsi, wzdłuż drogi Tyczyn - Hyżne, zlokalizowanych jest kilka placówek handlowo-usługowych: sklepy (także w wyremontowanym budynku starej szkoły), Dom Ludowy (1952 r.), remiza OSP i ośrodek zdrowia (2002 r.). Obok - pomnik wzniesiony w 1913 r. dla uczczenia 50 rocznicy powstania styczniowego. Po przeciwnej stronie drogi, nieco na zboczu - szkoła wybudowana w 1971 r. jako Pomnik Tysiąclecia z dużą halą sportową. Szkoła stoi na terenie dawnego folwarku. Ostatnim właścicielem tutejszego majątku, po wojnie rozparcelowanego, był Wojciech Łukasiewicz. Nieco dalej, w kierunku Błażowej znajduje się kościół parafialny i wytwórnia wody mineralnej "Rzeszowianka".

Opracowano na podstawie materiałów Urzędu Miejskiego w Tyczynie, Przewodnika historyczno-krajoznawczego Mikroregion Dolina Strugu (Regionalne Towarzystwo Rolno-Przemysłowe "Dolina Strugu", Tyczyn 1995) oraz książki Barbary Samolewicz Tyczyn i okolice (PUW Roksana Sp. z o.o., Krosno 2003).

atrakcje / zabytki
kalendarz
Wyświetl kalendarz na poprzedni miesiąc p styczeń 2025 Wyświetl kalendarz na następny miesiąc n
p w ś c p s n
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728293031 
[ZAMKNIJ] Nowe zasady dotyczące cookies. W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies.